ПРИРОДНИ НАУКИ



Активности за учениците, да ја проследат презентацијата, а потоа во тетратка да ги пополнат наставните листови, при што ќе стават дата
Можат да ја проследат и оваа адреса:






Расејaвање плодова и семена
Начин расејавања






Изглед семена/плода











Пример














Час 44.Делови кај растенијата што цутат  /  стр. 102,103


ЦВЕТНИ РАСТЕНИЈА
Oргани на едно цветно растение се: корен , стебло ,лист , цвет, плод и семе.
Коренот ,стеблото и листот на растението му служат за растење , а цвет от,плодот  и семето  за размножување.
Цветовите на  цветните растенија се изградени од неколку делови.
Секој од тие делови е важен на свој начин.

Делови од цветот:

1. ЧАШКИНИ ЛИВЧИЊА (кои најчесто се зелени) се наоѓаат на надворешната страна и го заштитуваат цветот ,додека е пупка во растење.

2. ВЕНЕЧНИ ЛИВЧИЊА
Типичните венечни ливчиња наречени , се големи, во светли бои и се наоѓаат повнатре од чашкините ливчиња

 3.ТОЛЧНИК(плодник)-женски орган во цветот кој е составен од :
устенце (стигма).столпче и плодница.
a.Устенце
Врвот на толчникот се нарекува устенце.Устенцето  е лепливо и го прима  поленовиот прав од посетителите -инсекти .
б.Столпче
Столпчето надолу се проширува во плодница.
В.Плодница  (овариум)
Плодница  се наоѓа најдолу од толчникот .Во плодницата се наоѓа јајце клетка.Во дното на плодницата има жлезди кои го излачуваат слаткиот сок-нектар  кој има пријатен мирис и ги привлекува инсектите.

4.ПРАШНИК(машки орган) кој се состои од
-прашничко кесе(прашница)во кое се наоѓа пленовиот прав  или поленови зрна во кои има машка полово калетка  и
-прашнички конец
Цветовите може да содржат и прашници и толчник-двополови
Може да имаат само толчник (женски) или само прашници(машки) цветови
Растенијата кај кои машките и женските цветови се на едно растение се викаат еднодомни растенја –Пример :пченка .  Растенијата кај кои машките цветови ги има на едно растение, а  женските цветови  на друго растение се викаат  дводомни растенија-бадем,киви.












Фенолошки промени кај растенијата на пример од семе од грав





Под број 1 обележена е                                     _____на гравот.
Во семката се наоѓа никулец на  растение или                                    
а тоа има четири дела  кои се обележени со броевите
2                                  ,  3                                            и 
                                , 5                                             .
Од овие делови ќе се развијат 3 вегетативни органа на новото младо растение:  I                            
II                                   и  III                                         .
Напиши го одговорот во тетратка:
1. Што е потребно никулецот да почне да `рти?
2. Како никулецот се храни пред појавувањето на листовите?
3. Во кој правец расте коренот, а во кој стеблото?
                                                                                                      4. Кога младото растение започнувае свој самостоен живот?

Напиши кои фенолошки промени недостасуваат кај возрасно растение, помогни се со книгата.



Вежба: Бабрење на семињата – промени при ртење

Прибор и материјал: десетина  семки од грав, вода, пластични кеси за замрзнувач (2дл), две ластичиња  за тегли, молив, фломастер, ленир, игла, селотејп.
Упатство за вежбата:
а) Одбери едно гравче. Означи го со водоотпорен фломастер. Стави го гравчето во означениот простор на наставното  ливче и внимателно исцртај ја неговата контура. Потоа измери ја ширината и должината на контурата и впиши ги тие податоци.
б) Врати го гравчето  кај останатите семки и потопи ги во вода, да одстојат 24 часа
Заокружи го одговорот:
Можеш ли да го прободеш гравчето со игла?    ДА   НЕ

Нацртај го гравчето пред да го потопиш 
Контури на  гравчето на почетокот на  набљудувањето:
Должина на гравчето                    цм
Ширина на гравчето                      цм


Нацртај го гравчето откако ќе го потопиш
Контури на  гравчето на крајот на  набљудувањето:
Должина на гравчето                    цм
Ширина на гравчето                      цм



Подели ги гравчињата во две групи, одделно, во пластични  кеси и запомни каде се наоѓа означеното гравче.1. Првата група- Истисни го воздухот  од едното кесе и затвори го добро со ластичето при врвот. 2. Втората група-Во другото кесе во кое се наоѓа означеното гравче, стави вода која ќе ги прекрие семкитеЗатвори го добро кесето со ластичето и обмотај го со селотејп. Двете кеси држи ги два дана една покрај друга и набљудувај.
1) Да ли си забележал некои промени на гравчињата во кесето без вода?
                                                ДА                          НЕ
2) Што се случило со гравчињата во кесето во кое има и  вода?
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               
3) Зошто гравчињата набабриле?
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               
в) Пронајди го означеното гравче. Избриши го внимателно од водата и исцртај ја неговата контура во означениот простор. Измери ја дужината и ширината на контурата од гравчето. Спореди ја должината и ширината на гравчето пред и по бабрењето.

Набабреното гравче пробај да го прободеш со иглата. Објасни ги воочените промени.
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               

г) Десет гравчиња стави во пластична чаша. Со фломастер означи ја висината гравчињата на надворешниот  дел на чашата. Прелиј ги грвчињата со вода и покриј ги со капаче или тањирче.  Остави ги така 24 часа и потоа види што се случило. Запиши ги воочените промени.

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                






Убаво да се разгледа презентацијата - Секој ученик во
 својата тетратка прави план - Секој ученик треба да ги 
издвои фазите на раст и развој во вид на фенолошки дневник: да се подреди што прво се случува и појавува
 кога ќе го засадите семето, а потоа да се откријат фазите, користи го и учебникот. Пријатна работа